Предговор
Драги браќа и сестри во Христа,
Со голема радост и во слава на Светата Единосуштна и Неразделна Троица - Отецот и Синот и Светиот Дух, почнавме соработка со нашиот драг во Христа иподиакон Нектариј кој ревносно се труди во пишување, објаснување и ширење на историската вистина за старата Руска Православна Црква Задгранична (РПЦЗ) и нејзиниот однос и врска со Истино-Православната Црква во Грција, Романија и Бугарија. Нашата македонска православна јавност не е доволно запознаена со оваа тема и затоа многу често се случува да се мешаат работите и да не се прави јасна разлика помеѓу РПЦЗ и Московска Патријаршија - лутиот ривал и непријател на Катакомбната Црква во Русија и на РПЦЗ и да не се знае речиси ништо за вистинските православни христијани - старокалендарци и за нивната свештена борба за зачувување на светата православна вера. Затоа, за да бидат работите јасни, потребно е да се знае оваа свештена историја на Православната Црква и ревносно да се чува. А кој подобро може да ни го разјасни тоа ако не иподиакон Нектариј кој беше член на старата РПЦЗ се до нејзиниот пад и унија со Московска Патријаршија. Сега братот Нектариј е член на ИПЦ Америка под омофор на Митрополит Димитриј и ревносно се труди да се шири православната вистина. Повеќе текстови од иподиакон Нектариј, на англиски јазик, можете да прочитате на неговата веб страна OrthodoxTraditionalist каде што нашите преводи на македонски јазик исто така ќе бидат објавени. Ова е прв текст преведен на современ македонски јазик и е само почеток на текстови кои со Божја помош ќе бидат преведени. Ги просиме вашите свети молитви за ова Богоугодно дело.
Православен Глас
Вовед
Mногу луѓе не вложуваат многу време за да ја изучуваат историјата. За мнозинството луѓе, историјата е практично ставена настрана како нешто што не влијае врз сегашноста и лично не ги засега, па затоа е и неважна. Повеќето луѓе не ја изучуваат историјата надвор од она што беше задолжително во основно или средно училиште, а камоли доброволно да се запишат на формално образование по историја на универзитетско ниво, било тоа да е додипломско или постдипломско. Колкумина од нас сме виделе видеа на социјалните мрежи каде што луѓе испрашуваат други за елементарни прашања од историјата на Соединетите Американски Држави, како на пример: колку сојузни држави има, во која година се основале Соединетите Држави, или дури кој е главниот град на Соединетите Држави, и со тажни резултати: повеќето не можат да одговорат дури ни на тие едноставни прашања. За жал, истиот недостаток на интерес за историјата значително се има всадено и во културата на Православната Црква помеѓу верниците, а до некој помал степен и меѓу свештенството.
Денес, способноста за внимание на повеќето луѓе е значително намалена. Според истражувањето на Американската Психолошка Асоцијација, просечното времетраење на внимание на некој што користи екран во 2004 година било 2.5 минути. Во 2012 година тоа се намалило на 75 секунди, а во последните пет години паднало уште повеќе, на околу 47 секунди во просек [1]. Овие загрижувачки статистики покажуваат дека луѓето имаат вистинска борба во посветувањето соодветно време и внимание за темелно изучување на историските реалности на многу различни предмети, вклучувајќи ја и Црковната историја, која е уште поспецифична област за изучување што е многу тешко да се истражува поради нејзината ограничена природа.
Овие статистики имаат големо влијание врз нас во Православната Црква, главно затоа што православните христијани не можат да си дозволат да не ја знаат и разбираат историјата. Унапредувањето на евангелските напори на Православната Црква бара од нас да ја познаваме историјата до одреден степен и нема друг начин околу ова. Изучувањето на историја од објави на социјалните медиуми, мемиња, дискусии на телеграм, твитови, или TikTok и YouTube видеа не е доволно во
овој напор. Што нѐ доведува до проблемот за дискусија.
Непознато за многу луѓе, неодамна им беше презентирана многу непознатата, но многу добро документирана историја на Вистинските Православни Христијани од Грција и нивната долга историја и врска со Руската Православна Црква Задгранична (РПЦЗ). Оваа многу мала и непозната тема од православната црковна историја, која се протега од 1930-тите до 2006 година, примарно се дискутира помеѓу историските и академските настроени таканаречени старокалендарски православни христијани, и во помали кругови во рамките на Руската Православна Црква Задгранична (како мене), и секако никогаш во новокалендарските јурисдикции.
Кога е презентирана оваа историја, вообичаена реакција од повеќето православни христијани, особено од оние во модернистичките новокалендарски јурисдикции кои многу малку знаат или не знаат ништо за историјата на РПЦЗ и нејзината врска со Старокалендарската Црква, е агресивен напад против овие православни христијани и дури против оние во Руската Православна Црква Задгранична кои ја одржуваат позицијата на нашите Црковни Отци како што се Свети Јован од Сан Франциско (Шангајски), Свети Филарет од Њујорк, Архиепископ Аверкиј (Таушев) и други.
Ви ја претставувам оваа тема како историчар, колку што можам поисториски објективно, за да можете, според неодамнешните зборови на Митрополит Димитриј од Вистинските Православни Христијани на Америка, "да размислувате објективно, да имате малку критичко размислување, можеби отворен ум," за подобро историско разбирање на една многу комплексна тема и да престанете да промовирате неправославно однесување и ставови кон оние кои ја споделуваат нашата православна христијанска вера и исто така сакаат пораз на ереста наречена екуменизам во Православната Црква насекаде [2]. Оваа историја во никој случај не е исцрпна, но ќе биде мој мал придонес да им помогнам на луѓето да размислуваат покритички, поисториски и посочувствително за нашите вистински браќа и сестри во Христа.
Грчка Старокалендарска Црква и почеток на дијалогот со Руската Православна Црква Задгранична (РПЦЗ)
Историјата на односот помеѓу Руската Православна Црква Задгранична и Грчките Старокалендарски Цркви е долга историја која се протега од 1926 година до приближно 2007 година кога Руската Православна Црква Задгранична стапи во евхаристиско општење со она што некои од Првоиерарсите на РПЦЗ [3] го сметаа за советски создадена Московска патријаршија [4]. Почетоците на старокалендарското движење на отпор почнаа да се оформуваат во Грција во април 1926 година, а наскоро потоа започна и односот и дијалогот со РПЦЗ . Историјата на овој дијалог започнува со влегувањето на Вселенската Патријаршија во модерното екуменистичко движење на 20-тиот век, прво со еретичка енциклика, а потоа со промена на календарот. Генезата на оваа приказна започнува со "Цариградската Црква под патријаршискиот locum tenens, Митрополитот Доротеј од Пруса, и уште десет други Митрополити (Архиепископи) кои објавија Енциклика со наслов 'До Црквите Христови каде и да се’, обраќајќи се кон еретичките деноминации надвор од Светата Православна Црква како 'сонаследници и учесници во истото ветување Божјо во Исуса Христа.' Насловот на оваа Енциклика веќе претпоставуваше дека Црквата не е една и нејзината намера беше да отвори екуменистички дијалог со сите различни хетеродоксни тела на еднаква основа. Првата точка во оваа агенда предложи усвојување на заеднички црковен календар за да можат сите „Цркви“ да ги слават големите христијански празници истовремено" [5], со што се направија првите чекори кон модерната екуменистичка ерес.
Во 1924 година кога календарската иновација беше насилно наметната врз грчките православни христијани во Грција од страна на озогласениот ересиарх Мелетиос Метаксакис, тоа беше со соработка на владата и државната црква на Грција. Во тоа време, речиси целото свештенство на Црквата на Грција се покори на оваа неканонска промена. Единствено светите отци на Света Гора и оние многу побожни верници и некои свештенослужители (чтеци, ипоѓакони, ѓакони и свештеници) одбија да го свиткаат своето колено пред оваа ненадејна промена во традиционалниот црковен календар. Од 1924-1935 година овие побожни православни христијани сами се спротивставуваа без заштитниот омофор на православен иерарх. Овие православни христијани кои одбија да ја прифатат неканонската календарска иновација почнаа да бидат прогонувани од државната црква на Грција поради одбивањето да го прифатат новиот календар, еден пример е маченичката смрт на Катерина Рутис, која беше удрена во главата од грчката полиција бидејќи присуствуваше на старокалендарска вечерна служба.
"На 24 април 1926 година, државната црква на Грција издаде многу остра енциклика (Протокол број 2398/2203) насочена против традиционалните православни христијани. Енцикликата наведува: Тие се одделуваат од Црквата и се отсекуваат од Телото Христово, навлекувајќи врз себе осуда и екскомуникација, не знаејќи, или можеби заборавајќи, дека оној кој не ја слуша Црквата е ‘како незнабожец и митник’ (Матеј 18:17)... Одлуките на Црквата се апсолутно задолжителни и оној кој не им се покорува повеќе не ѝ припаѓа, тој е лишен од средствата на божествената благодат и е одделен и отсечен од неа, и е подложен на вечни маки" [6].
И покрај оваа насочена енциклика против заедницата на православните христијани во Грција кои активно се спротивставуваа на календарската промена, тие продолжија во нивната борба без епископ сè до 1935 година. На 25 мај 1935 година, заедницата на старокалендарските православни христијани побара од тројца различни грчки православни епископи да ја земат нивната заедница под нивниот омофор. Овие тројца епископи беа Митрополитот Герман од Деметријада, пензионираниот Митрополит Хризостом од Флорина и Митрополитот Хризостом од Закинтос. Овие тројца епископи кои активно се обидувале да ја вратат Црквата на Грција кон традиционалниот црковен календар, без успех, се согласија да ја земат заедницата под нивна заштита и ја формираа Старокалендарската црква на Грција која го избра Митрополитот Герман за нивен синодски првоиерарх [7]. Ова е накратко како започна Вистинската Православна Црква на Грција и старокалендарското движење.
Во оваа рана фаза (1920-1935) вклученоста на РПЦЗ беше многу ограничена. Ова беше така затоа што, како што веќе претходно спомнав, еретичката енциклика издадена од синодот на Вселенската патријаршија, 'До Црквите Христови каде и да се,' беше објавена во 1920 година, неканонската промена на календарот се случи во 1924 година, а официјалното формирање на Старокалендарската Црква на Грција под омофорот на православни владици не се случи сè до мај 1935 година. Сепак, треба да се забележи, дека оваа енциклика во тоа време немаше далекусежни ефекти надвор од грчкиот свет и според Митрополитот Герман од Деметријада тој побарал “три пати документите на Патријаршијата да бидат доставени и тие не беа доставени, затоа и не беа прочитани, за да можам јас и иерархијата да бидеме запознаени.” Енцикликата од 1920 година, иако отпечатена, не беше распространета и дури во 1949 година постепено стана позната" [8].
Со самата Руска Православна Црква Задгранична (РПЦЗ) која беше формирана во 1920 година, комуникацијата со оние во старокалендарското движење, во оваа рана фаза беше многу ограничена. Сепак, првата комуникација што ја имаме се архивираните писма од Митрополит Антониј (Храповицки), првиот Првоиерарх на РПЦЗ, кој напиша повеќе писма до еден монах на Света Гора во врска со старокалендарското движење во 1926 година, девет години пред самото формирање на Вистинската Православна Црква на Грција. Во писмото подолу може да се види дека Митрополитот Антониј не одобрувал противниците на новиот календар да престанат со спомнување на новокалендарските епископи во времето на неговото пишување. Може да се заклучи од јазикот во писмата дека бидејќи оваа новотарија што ја подели Црквата на Грција (современо со неговото пишување) всушност била сè уште ново прашање, тој можеби очекувал дека, порано или подоцна, Собор ќе ја поправи ситуацијата, но не преку сто години подоцна или повеќе. Сепак, Митрополит Антониј во Писмото бр. 98 до Иеросхимонах Теодосиј од Света Гора, пишува:
Христос е и ќе биде меѓу нас!
Почитувани Отче Теодосиe,
Јас никогаш не го одобрував новиот стил-календар, ниту на оние кои се држат до него. Се надевам дека ако ги надминеме нашите црковни турбуленции, Црквата, под закана на екскомуникација, ќе побара враќање на стариот стил-календар. Меѓутоа, ти сигурно си свесен за 13-то правило на Првиот-Вториот Собор, кое го наметнува лишувањето од свештенство на оние свештеници кои ја прекинуваат заедницата со нивниот Митрополит пред тој да биде осуден. Затоа бев разочаран што вашите следбеници не примаат антидор-нафора во новостилните манастири. Особено ти, требало да си внимателен, бидејќи ниту ти, ниту оние со тебе, немате епископи кои ги делат вашите ставови, а со тоа им пристапувате на свештениците, и во најмала рака, на расколниците воопшто.
Твојата ревност е за пофалба, но своеволието и очекувањето судење на иерарсите тешко дека е за пофалба. На крајот, каноните забрануваат заедничка молитва со еретици и шизматици, и со продолжувањето на последните, но не и со примањето на антидор како знак на заедница, ти воведуваш нешто ново и примамливо.
Додека искрено ги почитувам твоите испостнички напори, би сакал објаснување за овие постапки, доколку не го сметаш тоа за нешто пониско од тебе, а исто така и прошка од тебе за моите директни зборови.
Ве молам за вашите свети молитви, повикувајќи го Божјиот благослов врз вас, и барајќи прошка во Светата Четириесетница, останувам ваш искрен добронамерник.
Митрополит Антониј.
8/21 март, 1932 година.
"Лукавиот, откако ги засеја семињата на еретичките плевели во Христовата Црква, и согледувајќи дека тие се исечени од корен со мачот на Духот, тој тргнувајќи по друг пат на измама, се обидува со лудилото на расколниците да го раскине Телото Христово. Но, светиот Собор, целосно осудувајќи ја оваа негова намера, сега одлучува: Доколку некој презвитер или ѓакон, врз основа на одредени обвинувања, се дрзне да се оддели од заедницата со својот Епископ пред истрагата и испитувањето од Соборот, и не го спомнува неговото име во светите молитви за време на Литургиите, согласно со црковната традиција, таков човек ќе биде подложен на екскомуникација и ќе биде лишен од сите свештенички почести. Зашто презвитерот поставен а презел власт на судија, која е доверена на Митрополитот, и сам го осудува својот отец и Епископ пред судот, недостоен е и на честа и на името презвитер. А оние што ќе ги следат таквите лица, доколку се од свештенството, исто така ќе бидат лишени од својата чест. Но, ако се монаси или мирјани, нека бидат целосно екскомуницирани од Црквата додека не се откажат од заедницата со расколниците и не се вратат кај нивниот Епископ" [9].
Митрополитот Антониј во Писмо Бр. 99 до Иеросхимонах Теодосиј пишува:
Навистина, Христос воскресна!
Возрадувајте се! Се слуша од сите страни дека Грците сакаат да се вратат на стариот стил-календар, и тогаш вашата збунетост ќе заврши. Секако, јас целосно не се согласувам со вашите аргументи. Прашањето останува за тоа што да се признае како света традиција, и признавајќи ги нејзините прекршувања, да речеме меѓу Грците, треба да поставиме едно друго прашање: дали таквото прекршување заслужува црковна шизма или само опомена? Отче, ти си чекор до паѓање во прелест; нека те заштити Мајката Божја од понатамошните чекори. Ти пишувам како пријателски пријател, за да не ја уништиш твојата 40-годишна борба со шизмата во Црквата врз основа на надворешен условен формализам, и уште повеќе, произволен. Новиот стил-календар не ми е помалку одвратен колку и на тебе, но уште поодвратно ми е отпаѓањето од Православието и неговата хиерархија од себељубивите монаси. Меѓутоа, ќе даде Бог и ова наскоро ќе заврши со победоносен триумф на стариот стил-календар врз новиот. Секако, не сум поканет на Соборот [10]. Грците почнаа да ме мразат заради тоа што не им соучествувам во нивното дрско однесување, и тие дури и не го спомнуваат моето име во кореспонденција во врска со прашањата на претстојниот Собор. Освен со моето изразување на презир кон новиот стил-календар, не сум спомнал ништо друго и не сакам да се мешам во ова прашање. Ве молам за вашите свети молитви и останувам ваш добронамерник.
Митрополит Антониј
Христос Воскресна!
Ве поздравувам со прославата на светлото Христовo Воскресение.
18 април 1932. [11]
Контекстот на писмото на Митрополит Антониј до Иеросхимонах Теодосиј е дека тој пишува во врска со прекинување на споменувањето на новокалендарските Епископи во Грција и Патријархот на Цариград. Како и со останатите свештеници од стариот календар кои се приклучија на движењето на отпор, тие прекинаа со спомнувањето на Патријархот и другите новокалендарски епископи поради свесната шизма која ја создаде новотаријата на Мелетиј Метаксакис. Митрополит Антониј, иако се согласуваше дека новиот календар беше, како што самиот го нарече, одвратен, во тој период не се согласуваше со прекинувањето на евхаристиско општење со новокалендарците или Патријархот. Како што веќе можеме да видиме од претходно разгледаната историја, еретичката енциклика „До Црквите Христови каде и да се“ што ја потпишаа и објавија Синодот на Цариградска Патријаршија, беше малку позната на повеќето грчки православни иерарси, па во сета веројатност не му била позната и на Митрополит Антониј, што би го лишило од дополнителен историски контекст околу проблематичниот пат по кој почнуваше да чекори Вселенската Патријаршија. Она што не е во контекстот на ова писмо е предмет на паралелните јурисдикции што станува проблем за многу православни христијани во модернистичките јурисдикции. Овие писма на Митрополитот Антониј беа напишани во март-април 1932 година, во време кога старокалендарскиот Синод сè уште не постоеше, така што за овие писма, оваа тема сè уште не беше на маса за дискусија.
На 11 октомври 1934 година, Георгиј Парасос и Василиј Стаматулис, Претседателот и Генералниот секретар на Заедницата на Вистинските Православни Христијани, во обидот официјално да дојдат под омофор на православен иерарх, се обратија до Синодот на РПЦЗ и до Митрополит Антониј со надеж дека тој ќе ракоположи епископи за нив. Меѓутоа, ништо не произлезе од ова, веројатно затоа што во тоа време здравјето на Митрополитот Антониј беше во опаѓање [12]. Митрополит Антониј се упокои во Господа, во август 1936 година, дваесет и еден месец по оваа молба од старокалендарците во Грција и само петнаесет месеци по основањето на Синодот на Вистинската Православна Црква на Грција.
По упокојувањето на Митрополит Антониј, во 1936 година Руската Православна Црква Задгранична за Првоиерарх го избра Анастасиј (Грибановски). Митрополит Анастасиј, кога станува збор за политиката на РПЦЗ во врска со црковниот календар, остана близу линијата со неговиот претходник Митрополит Антониј. Митрополит Анастасиј, во врска со новата календарска новотарија вели дека, "Нашата Црква останува верна на користењето на стариот календар и го смета воведувањето на новиот календар за грешка. Сепак, нејзината тактика секогаш беше да го сочува духовнота единство со Православните Цркви, дури и со оние кои го усвоија новиот календар, но само до онаа мера до која тие ја прославуваат Пасха во согласност со одлуката на Првиот Вселенски Собор. Нашата Црква никогаш не ја прогласи Вселенската Патријаршија или Грчката Архиепископија на Северна и Јужна Америка за шизматична, и никогаш не ја укина духовната заедница со нив" [13].
Меѓутоа, ова за жал, поради еретичкиот екуменизам во кој овие модернистички јурисдикции уште повеќе ќе навлезат, во рамките на Руската Православна Црква Задгранична ова ќе се промени, така што "нејзините врски со нејзините сестрински Старокалендарски Цркви во Грција, Романија и Бугарија ќе бидат поддржани и зајакнати“ [14].
Руската Православна Црква Задгранична и иерархиското возобновување на старокалендарците
Со тек на времето, и несомнено преку Божјата Промисла, отец Петрос (Астифидис), клучна личност на грчкото старокалендарско движење во Соединетите Американски Држави, додека патувал низ Гранд Централна Станица, на 25 декември 1954 година, ќе наиде на Архиепископ Аверкиј од Џорданвил и Архиепископ Леонтиј од Чиле, кои и двајцата оделе за манастирот Света Троица. Според околностите овие тројца традиционално православни клирици го зеле истиот воз кон север низ Менхетен. Тоа беше на тој ден во 1954 година кога се разгоре доживотното пријателство помеѓу Архиепископ Аверкиј, Архиепископот Леонтиј и отец Петрос, кој подоцна ќе биде хиротонисан во епископство од страна на Архиепископ Леонтиј во катедралната црква на Света Маркела во Асторија, Њу Јорк.
Кога традиционалните грчки православни христијани дознаа за Руската Православна Црква Задгранична, во кои исто така гледаа противници на календарската промена, модернизмот и екуменистичката ерес, тие на крајот поднесоа молба до Митрополитот Анастасиј (Грибановски) и Светиот Синод да хиротонисаат епископи за нивната Црква. Меѓутоа, Митрополитот Анастасиј, не сакајќи да се вмешува во грчките јурисдикциски работи, секогаш ги одбиваше. Сепак, ова не го расипа пријателството помеѓу руските и грчките свештенослужители што беше создадено на тој судбоносен ден на празникот на Свети Спиридон во Гранд Централната Станица.
Сега, отприлика околу 1955 година, единаесетте старокалендарски православни свештеници кои живееја во Њујорк Сити, сè уште обидувајќи се да ја поправат својата ситуација и да дојдат под омофорот на традиционален грчки православен иерарх, се собраа во старата Црква на Свети Никола во Њујорк, некогаш лоцирана на тоа што денес е Граунд Зиро, и одлучија да номинираат свештеник достоен за епископство кого можат да му го претстават на еден традиционален руски епископ за ракополагање, и го избраа отец Петрос (Астифидис). Тие му се обратија на Архиепископ Леонтиј од Чиле кој тогаш беше дел од Северноамериканската Митрополија. За жал, Архиепископ Леонтиј сè уште не беше подготвен да ја премине оваа граница, бидејќи тоа би имало сериозни последици низ православниот свет во Соединетите Држави и во Европа.
Во ноември 1959 година, Синодот на Руската Црква Задгранична одржа состанок и на оваа синодална средба се водеше дискусија во врска со оние старокалендарци кои побарале помош од РПЦЗ за ракополагање на епископи. Големо мнозинство од епископите од тоа време силно ги подржуваа овие старокалендарски православни христијани. Оние кои ги поддржуваа или барем беа отворени за разгледување да им помогнат понатаму, беа Свети Јован од Сан Франциско (Шангајски), Архиепископ Аверкиј од Сиракуза, Архиепископ Александар од Берлин и Епископите Никон, Сава и Антониј од Лос Анџелес, додека Епископ Антониј од Женева, познат по своите либерални тенденции, беше резервиран, а Митрополит Анастасиј, одржувајќи ја позицијата на неговиот претходник, не го поддржуваше ова, и не сакаше да предизвика политички бранови во другите јурисдикции.
Од овие членови на Синодот, Архиепископ Аверкиј од Сиракузa беше најголем поддржувач на старокалендарците. Записниците од Синодот го бележат кажувајќи:
*Епископ Аверкиј*: Старокалендарците често доаѓаат во манастирот Света Троица. Во Атина на Праздникот на Воздвижение на Светиот Крст, група Грци излегоа од Атина со литија, за време на која се појави Светиот Крст на небото и беа направени фотографски снимки. Движењето заслужува помош.
*Епископ Аверкиј*: Гледа контрадикторност во фактот дека новиот стил воведен во Грција е признаен како непријател на Православието од страна на Французите и Румунците. Зошто комуницираме со нив додека ги одбиваме грчките старокалендарци?
*Епископ Аверкиј*: Го наоѓа резонирањето на Епископ Антониј за сосема логично. Меѓутоа, мора одлучно да се одлучи дали дозволуваме нов стил-календар за литургиска икономија. Но ова е за другите, за нашите сопствени луѓе ние не го дозволуваме тоа. Во нашата мисија на Запад, мораме да бидеме Грци, а за нашите сопствени луѓе, мораме да бидеме Евреи. Но, си ја поставивме задачата да ја објавуваме вистината на светот. Тие се влечени кон оваа вистина. Затоа, мораме да ги поддржиме старокалендарците [15].
И за време на ова собрание, Свети Јован од Сан Франциско (Шангајски) може да се види како ја поддржува изјавата на Архиепископ Серафим од Чикаго кој е снимен како вели:
Архиепископ Серафим од Чикаго: Вели дека бил заинтересиран за ова движење долго време. Старокалендарците имаат две или три групи, но најјака е онаа која нè привлекува. Има и група со епископи, но неправилно ракоположени [посочувајќи ги Матеевците]. Тој, исто така, мислеше дека старокалендарците можеа да добијат помош од Ерусалимскиот Патријарх, но потоа откри дека ова било погрешно. Некои се плашат од компликации со другите Грчки Цркви, но можно е да се спроведе работата на начин што нема да предизвика големи компликации. Сепак, мораме да ја ставиме вистината на Црквата над нашите сопствени интереси. Архимандрит Николај [Пекаторос] од Вашингтон зборува негативно за старокалендарците. На Света Гора, се вели дека Архимандрит Николај, кој самиот припаѓаше на старокалендарците, нема целосно објективна оценка на ова движење. Бидејќи е страна, тој мора да биде уклонет. Движењето заслужува целосно внимание и помош што може да ја добие [16].
Иако голем дел од членовите во синодот ги поддржуваа старокалендарците, сепак сѐ уште беа претпазливи поради чувствителната природа на она што беше поставено под прашање и поради ставот на Митрополит Анастасиј по ова прашање. Меѓутоа, иако синодот во тоа време одлучи да не дејствува според барањето на старокалендарните православни христијани, тоа не беше крај на патот. Во рамките на РПЦЗ имаше двајца епископи кои беа подготвени да им помогнат. Овие двајца епископи на РПЦЗ, знаејќи дека постоеше голема потреба од традиционален старокалендарски грчки иерарх во Грција, одлучија да ракоположат традиционален православен епископ за старокалендарското стадо. Овие двајца епископи беа Архиепископот Серафим од Чикаго и Епископот Теофил од Детроит. Меѓутоа, тие бараа нивната помош да биде под услови на апсолутна дискреција. На крај, избран беше старокалендарен православен свештеник од Грција да биде ракоположен и на 9 декември 1960 година, во Детроит, Мичиген, Архиепископ Серафим и Епископ Теофил го ракоположија Акакиј (Папас) кој ќе ги води Вистинските Православни Христијани на Грција.
Кога за ова дозна Митрополит Анастасиј, како што може да се замисли, тој не беше среќен. Меѓутоа, ова не беше единственото ракополагање на грчки старокалендарци извршено од иерарси на РПЦЗ. Во 1961 година, Архиепископ Леонтиј од Чиле замина за Атина и со новоракоположениот Епископ Акакиј (Папас) ракоположија уште шест епископи за Вистинските Православни Христијани на Грција. Кога Архиепископот Леонтиј се врати од Грција, конечно се одржа Синодска седница на 26 ноември 1962 година, во која членовите на Синодот беа, всушност, поделени меѓу себе околу тоа дали било правилно Архиепископот Леонтиј да ракоположи епископи за грчките старокалендарци и на оваа средба страстите беа вжештени. На пример, Архиепископот Атанасиј од Буенос Аирес е забележан во записникот како "ужаснат од она што се случило. Она што го вели Архиепископот Серафим е целосно неприфатливо. Не ни е јасно кој е Акакиј и врз која основа Архиепископот Леонтиј го смета за епископ, а не за архимандрит. Од канонска гледна точка, сето ова е коцкање, како што сме го нарекле ракополагањето на [Василиј] Томашик. На новата Грчка Црква сега ѝ е даден неканонски почеток. Прашањето мора да се отстрани од дневен ред, ставајќи ја целата одговорност врз Архиепископот Леонтиј" [17].
Меѓутоа, Епископ Никон (Роклицки) вели "дека на денот на неговото ракополaгање, му пристапиле Грци да им помогне да ја напуштат советската јурисдикција. Тој е свесен за тајните ракополагања во Катакомбната Црква, и неговото срце трепери од радост на веста за ракополагањето на грчките старокалендарци. Единственото нешто што предизвика забуна беше неизвесноста околу тоа кој го извршил ракополагањето на Епископ Антониј" [18]. А во своја одбрана, забележано е дека Архиепископ Леонтиј изјавува дека во Руската Задгранична Црква има голем број канонски прекршувања. Човек треба повеќе да се плаши од Бога отколку од луѓето. Тој му одговара на Бога за своето дело и не се кае [19].
На 29 ноември 1962 година, Архиепископ Леонтиј и Епископ Серафим од Каракас, кои планираа да го ракоположат Архимандрит Петрос (Астифидис) во Каракас, Венецуела, во последен момент одлучија ракополагањето да се изврши во Црквата Света Маркела во Асторија, Њу Јорк, на само 5 милји од седиштето на Синодот на РПЦЗ на 93-та улица. Кога Митрополит Анастасиј и останатиот дел од Синодот на Руската Задгранична Црква дознаа за ова ракополагање, тие јавно изјавија дека ракополагањата од иерарсите на РПЦЗ во Грција и во Асторија не се признаени. Уште една Синодска средба беше одржана на 30 ноември 1962 година во која двете групи повторно дебатираа за овие ракополагања извршени од нивните колеги иерарси. Оваа синодска средба, многу слично на последната од пред неколку дена, повторно беше вжештена. Митрополит Виталиј се сеќава дека "Архиепископот Леонтиј го губи трпението и зборува со невозможно остар тон" [20].
Свети Јован (Максимович) Шангајски за време на оваа средба го брани Архиепископот Леонтиј и изјавува дека "старокалендарците чукаат на нашата врата веќе шест години. Архиерејскиот Собор не можеше да донесе одлука, признавајќи го ова како внатрешна работа на Грците. Мора да ги прифатиме објаснувањата на Архиепископот Леонтиј како задоволителни и овде да ја завршиме дебатата" [21].
Архиепископ Аверкиј (Таушев) пак го брани Архиепископот Леонтиј опширно велејќи:
Стоејќи врз основа на каноните, самиот не би се осмелил да ги извршам ракополагањата на грчките старокалендарци. Но истовремено, во своето срце не можам а да не ѝ се восхитувам на храброста со која Архиепископ Леонтиј го извршил делото за кое неговата совест го повикала. Не може а да не се биде против формалното прекршување на каноните. Но во животот на другите Цркви, гледаме континуирано прекршување на каноните. Со оглед на оваа абнормална општа ситуација, кон Архиепископот Леонтиј треба да се постапува со попустливост. Ова дополнително се препорачува поради фактот дека имало бројни нелегални дејствија од страна на Цариградската Патријаршија во однос на Руската Црква, како што се: отфрлањето на Полска и Балтичките држави, создавањето на Парискиот Егзархат, отфрлањето на Епископите Орест и Богдан во Америка. Сега кога сѐ е нерационално, мора да се има посебен пристап. Кон каноните сега не може да се пристапува легалистички. Каноните се за човекот, а не човекот за каноните. Саботата е за човекот, а не човекот за саботата. Човек мора да мисли на спасението на душите, а не само на почитувањето на формата. Формата може да биде православна во изгледот, а лажна во суштината. Во оваа светлина, мораме да го оцениме делото на Архиепископот Леонтиј. Тој изврши храбро дело на помош на братска Црква, која сега ни е најблиска по дух. Грчката Црква сега е потисната и прогонувана. Беше голема грешка што во едно време бевме премногу попустливи со воведувањето на новиот календар, бидејќи тоа беше наменето да донесе раскол во Православната Црква. Тоа беше дело на непријателите на Христовата Црква. Плодовите веќе се видливи. Дури и во Америка има грчко свештенство кое ја измачува својата совест поради прифаќањето на новиот календар. Поврзано со почитувањето на стариот календар е зачувувањето на сите видови на побожност во различни области. Заедно со отстранувањето на стариот календар е отстранувањето и на аскетизмот од храмот. Старокалендарците се оние кои ни се најблиски по дух. Единственото "но" во дејството на Архиепископот Леонтиј е што дејствувал, така да се каже, небратски, спротивно на одлуката на Соборот, иако со добра намера [22].
Кога Синодската средба од 30 ноември 1962 година дојде до крај, Синодот официјално изготви изјава која гласеше: "Руската Православна Црква Задгранична, во текот на своето постоење, никогаш не се мешала во работите на другите автокефални Цркви, и поради оваа причина, и покрај нејзината братска симпатија кон грчките старокалендарци, постојано ги одбиваше многубројните молби упатени кон неа од грчките старокалендарци за ракополагање на епископи за нив. Архиерејскиот Собор длабоко жали за фактот што Неговото Преосвештенство Леонтиј, Архиепископ на Чиле, Сантјаго и Перу, во месец мај 1962 година, спротивно на горенаведеното, по своја иницијатива, без знаење и дозвола на Архиерејскиот Синод и Првоиерархот, Митрополит Анастасиј, учествувал во ракополагање на грчки старокалендарци. Архиерејскиот Собор отсега им наложува на Преосвештените Иерарси на Руската Задгранична Црква да се воздржат од мешање во работите како на Грчката, така и на другите Автокефални Православни Цркви. Што се однесува до учеството на некои други иерарси на Руската Православна Загранична Црква во тајното ракополагање на грчки старокалендарски иерарси, како што е наведено во преписката по ова прашање, ниту Архиерејскиот Синод ниту Првојерархот не дале никаква дозвола на кој било епископ за такво учество, и тие не се свесни за такви ракополагања [23].
Иако Синодот официјално не ги прифати овие ракополагања, сепак тоа не беше она што би било кажано во приватен разговор од голем дел од иерарсите на Руската Православна Црква Задгранична. Индивидуалните членови на Рускиот Синод кои ги признаваа овие ракополагања, иако приватно, беа: Свети Јован (Максимович) Шангајски, Архиепископ Аверкиј од Џорданвил, Епископ Нектариј од Сиетл, Епископ Сава од Едмонтон, Епископ Антониј од Мелбурн, и се разбира Епископите Серафим од Чикаго и Серафим од Каракас, и Архиепископот Леонтиј од Чиле кои ги направија можни ракополагањата за Вистинските Православни Христијани на Грција. Ова приватно признавање на ракополагањата, особено она на Епископот Петрос од Асторија, може да се види од писмото кое е напишано, потпишано и сега е архивирано во катедралата Света Маркела во Асторија, Њујорк, кое горенаведените епископи му го напишале на Петрос од Асторија, признавајќи го како православен иерарх велејќи:
„До Неговото Преосвештенство Епископ Петар од Асторија,
Ваше Преосвештенство,
Долупотпишаните на ова писмо на Вашето Преосвештенство ја изразуваат својата искрена благодарност за вашиот топол прием и гостопримство.
Господ нека ве има под своја заштита!
Со љубов, твоите браќа во Христа,
Епископ Јован
Архиепископ Леонтиј
Епископ Серафим
Епископ Сава од Едмонтон
Епископ Нектариј
Архиепископ Аверкиј
Епископ Антониј од Мелбурн“
Синодот на Свети Филарет од Њујорк и Признавањето на Сестринските Цркви
Во 1964 година на Синодската седница во Њујорк Сити, Митрополит Анастасиј објави дека ќе се повлече поради неговото нарушено здравје и дека треба да изберат нов наследник кој ќе ја води Руската Православна Црква Задгранична. Светиот Синод го избра Епископот Филарет како нивни нов Првоиерарх да го наследи остарениот Митрополит Анастасиј. "Востоличувањето на Митрополитот Филарет, кое се одржа во сабота и недела, 17/30 - 18/31 мај, се претвори во невиден свечен празник кој остави длабок и траен впечаток врз сите, можеби до степен што никогаш порано се нема доживеано од такво мноштво, учесниците во овој празник се чувствуваа обземени од благодатната и света тајна на Црквата. Од големо влијание беше фактот дека целата служба, и во сабота и во недела беше, така да се каже, духовно проникната со продолжениот чин на интронизација на новиот митрополит на чело на Црквата" [24]. Наскоро потоа, поранешниот Првоиерарх на РПЦЗ Митрополит Анастасиј се упокои во Господа во мај 1965 година. Сега кога Митрополитот Филарет беше поставен како Првоиерарх на Руската Задгранична Црква, политиката која беше одржувана и од Митрополит Антониј и од Митрополит Анастасиј ќе се промени бидејќи Митрополит Филарет сакаше да помогне да се обединат Старокалендарските Цркви како и да стапи во целосно евхаристиско општење со нив.
На 25 ноември 1969 година, Светиот Синод на Руската Православна Црква Задгранична официјално го промени својот став за ракополагањето на грчките Старокалендарски Епископи кои се случија во 1960 година во Детроит, 1961 година во Атина, и во 1962 година во Асторија, Њујорк, од страна на оние неколку иерарси на РПЦЗ. Синодот на РПЦЗ во документ упатен до Архиепископот Авксентиј и Светиот Синод на Вистинските Православни Христијани на Грција изјавува дека, "Многуте искушенија кои Православната Црква ги издржала од почетокот на својата историја се особено големи во нашите зли времиња, и, следствено, ова особено бара единство меѓу оние кои се вистински посветени на Верата на Отците. Со овие чувства, сакаме да ве известиме дека Архиерејскиот Синод на Руската Православна Црква Задгранична ја признава валидноста на епископските ракополагања на вашиот претходник од блаженоупокоениот Архиепископ Акакиј, и последователните ракополагања на вашата Света Црква. Оттука, земајќи ги предвид и разните други околности, нашиот архиерејски Синод ја почитува вашата иерархија како браќа во Христа во целосно општење со нас. Нека благословот Божји почива врз целото свештенство и верните на вашата Црква, особено во претстојните денови на Рождеството по плот на нашиот Господ и Спасител Исус Христос [25].
Од 1969 година натаму, Руската Православна Црква Задгранична под светото раководство на Митрополит Филарет од Њујорк ги призна ракополагањата на Вистинските Православни Христијани на Грција кои неколку години претходно беа извршени од оние неколку иерарси на РПЦЗ . "РПЦЗ беше во општење и со Флоринската и со Матеевската гранка на Грчката Старокалендарска Црква" [26]. Меѓутоа, до 1971 година, Митрополитот Филарет и Светиот Синод на РПЦЗ сакаа овие две групи да се обединат и да станат една Старокалендарска Грчка Православна Црква. Оваа желба, колку и да беше чесна, на крајот ќе го наруши веќе кревкото единство кое постоеше поради разликите во еклисиологијата на Руската Задгранична Црква, Флоринскиот Синод и Матеевскиот Синод. Покрај разликите во мислењата во врска со еклисиологијата како што се вртеше околу прашањата за благодатта во тајните во новокалендарските модернистички јурисдикции, постоеше и прашањето за проблематичните епископски ракополагања на Матеевската иерархија од страна на Епископ Матеј кој во прекршување на Канон I од Апостолските Канони, самостојно ракоположил за себе синод, и покрај тоа што Канон I експлицитно вели "Нека епископ биде ракоположен од двајца или тројца епископи" [27].
Овие еднолични ракополагања беа поправени од РПЦЗ врз епископите од Матеевските Епископи Калист и Епифаниј во манастирот Свето Преображение во Бостон, Масачусетс во септември 1971 година. Според официјалното синодално писмо напишано од протоиереј Григориј (Грабе) во ноември 1973 година, во кое тој наведува: „Епископите Калист и Епифаниј не беа ракоположени од нашиот Синод. Тие беа примени во заедница како епископи со само полагање на раце врз нив, веќе во епископски одежди, според 8-от канон на Првиот Вселенски Собор. Ова беше направено за да се отстрани секое сомневање за нерегуларноста предизвикана од основањето на нивната хиерархија преку ракополагање извршено првично од еден епископ“. Ова беше направено со претходен договор дека овие двајца епископи ќе се вратат во Грција и ќе извршат полагање на раце врз сите свои клирици за да ги регуларизираат и нивните ракополагања. Сепак, откако се вратија во Грција, ова веднаш беше одбиено од мнозинството од матеевците, што на крај доведе до прекин на нивното евхаристиско општење со РПЦЗ.
Сега, во 1974 година, Флоринскиот Синод, во обид да покаже исто толку верност кон официјалното исповедање на верата од 1950 година и да им покаже на Матеевците дека се исто толку строги во своето исповедање на верата, објави енциклика насловена, „Така веруваме, така зборуваме“ во која велат дека официјалната државна Црква на Грција е без благодат во нејзините свети тајни. Сепак, Епископ Петар од Вистинската Православна Црква во Америка одби да го потпише овој документ по совет на Свети Филарет од Њујорк и Светиот Синод на Руската Православна Црква Задгранична, кои го ракоположија во епископ. Ова одбивање да го потпише документот предизвика Синодот на Вистинските Православни Христијани на Грција да го отстрани Митрополитот Петар од Синодот. Митрополитот Петар, гледајќи ја како своја Мајка Црква - Руската Црква, побара да биде примен во Синодот на РПЦЗ.
Во писмо од Митрополитот Петар од Асторија до рускиот Синод, тој пишува: „Бев ракоположен од најсветите епископи на Руската Православна Црква Задгранична, моето ракополагање беше признаено од рускиот Синод. Од канонски аспект, требаше да припаѓам на рускиот Синод уште од времето на моето ракополагање, но моето срце беше насочено кон заздравување на боречката антиекуменистичка, антимодернистичка Старокалендарска Црква на Грција, која навистина многу страда од непријателите на верата. Сепак, секогаш уживав и посакував да имам заедништво со мојот мајчин руски Синод. Моето заедништво со Синодот на Грција е прекинато, а Светиот Синод на руските епископи исто така го прекина заедништвото со мене, иронично затоа што се покорувам и ги следам неговите сопствени декрети и нема да потпишам нешто што самиот руски Синод го осудува.
Што се однесува до мојата иднина во канонскиот статус мислам дека тоа треба да биде во согласност со светите канони на Црквата, според зборовите на Свети Игнатиј Богоносец: каде што има единство, таму е и Исус Христос. Затоа, моето убедување е дека единствената канонска работа за мене и моите свештеници е да побарам од моите браќа епископи да ме прифатат во Светиот Синод на епископите на Руската Православна Црква Задгранична како полноправен член под јурисдикција на Синодот. Во моментов, го спомнуваме името на Филарет за време на Проскомидија, но искрено сакаме да го спомнуваме неговото име за време на сите богослужби и во сите цркви. Го сметам рускиот Синод за оаза на православието во пустината на ереста на екуменизмот и токму поради оваа причина е мојата најголема желба да имам црковно единство со вас.“ За жал, одбивањето од рускиот Синод го остави епископот Петар без членство во било кој православен Синод на епископи [29].
Во истата година, Руската Православна Црква Задгранична во синодално писмо ја појасни својата позиција за новиот календар и оние модернистички јурисдикции кои ја користат оваа иновација, велејќи:
„Првата резолуција на Светиот совет на епископите на Руската Православна Црква Задгранична во врска со прашањето поставено од телата на Старокалендарската Црква во Грција:
Руската Православна Црква Задгранична го смета воведувањето на новиот календар за грешка, што носи неред во животот на Црквата и на крајот предизвикува раскол. Затоа не го прифати, не го прифаќа и нема да го прифати и избегнува сослужување со новокалендарците. Што се однесува до прашањето за присуството или непостоењето на благодат меѓу новокалендарците, Руската Православна Црква Задгранична не се смета себеси или која било помесна Црква како авторитет да донесе конечна одлука, бидејќи конечно решение по ова прашање може да донесе само правилно свикан, компетентен Вселенски Собор, со неопходно учество на слободната Руска Црква. 12/25 септември 1974 година“ [30].
Како што минуваа годините и хаосот во Старокалендарските Цркви почна да се смирува, епископот Петар беше конечно примен назад во Синодот на Вистинските Православни Христијани на Грција во 1985 година. Интересно е што во 1994 година, Митрополитот Петар беше исто така примен во Руската Православна Црква Задгранична како член на нејзиниот Синод, иако без право на глас. Како одговор на писмо напишано од Митрополитот Петар, Епископ Иларион (Капрал) од Менхетен го напиша следниов одговор со датум 12 март 1995 година:
„Ова е за да ве известам дека на сесијата на Синодот на епископите на нашата Црква, одржана во четврток, 10/23 февруари оваа година [1995], вашето барање за викарен епископ и кандидатурата на архимандрит Павле (Стратигес) беа внимателно разгледани. Членовите на Синодот дадоа позитивен одговор на вашето барање за помошен епископ, но сакаат да земат повеќе време за подобро да се запознаат со Архимандрит Павле пред да донесат одлука за неговата кандидатура. Во секој случај, ве молиме бидете уверени дека ќе ви биде даден викар, дека Синодот на епископите многу ја цени вашата присутност во неговиот епископат и дека нема да ве напушти вас и вашата епархија во време на потреба“ [31].
Руската Православна Црква Задгранична и Нејзините Вистински Сестрински Цркви
Со текот на времето, иерарсите на рускиот Синод се изморија од постојаните турбуленции што ги создаваше ситуацијата со стариот календар, и иако заедништвото со старокалендарците сè уште постоеше, тоа беше на нестабилни основи. Во 1993 година, Синодот на епископите под раководство на Митрополит Виталиј објави резолуција (бр. 3/50/86) во која одлучи да „се смета дека претходната одлука на Советот на епископите на Руската Православна Црква надвор од Русија, датирана 6/19 септември 1975 година, за воздржување од сослужување со иерархијата и клирот на старокалендарските јурисдикции во Грција, останува во сила додека не се постигне единство меѓу овие различни грчки јурисдикции“ [32].
Ова беше направено поради постојаните внатрешни конфликти што повторно почнаа да се случуваат во старокалендарските јурисдикции во Грција. Меѓутоа, ова запирање на сослужувањето беше краткотрајно. „На 28 јуни/11 јули 1994 година, Советот на епископите на Руската Православна Црква Задгранична го разгледа прашањето за можноста за влегување во заедништво во молитва и Евхаристија со групата старокалендарски Грци под водство на Митрополит Кипријан“ [33]. Беше формирана комисија кој го вклучуваше Архиепископот Лавр и епископите Даниил и Митрофан за да го испитаат ова. „По разгледување и анализа на сите аспекти […] Советот на епископите смета дека во сегашно време, кога отпадништвото се шири и многу официјални претставници на православието, како што се патријаршијата на Цариград и други патријаршии, подлегнуваат и прифаќаат модернистички и екуменистички позиции, многу е важно вистинските православни христијани да се обединат, да застанат заедно и да се спротивстават на предавниците на православието на Светите Отци. Во врска со ова, Советот на епископите одлучи:
1. Да воспостави заедништво во молитва и Евхаристија со грчкиот Старокалендарски Синод на Митрополит Кипријан, како и со Неговата Светост, Епископ Фотиј од Триадица, кој раководи со бугарската Старокалендарска епархија.
2. Сите страни да се воздржат од мешање во внатрешните црковни работи на другите. Ако се појават прашања што бараат разгледување, потребно е да се консултираат меѓусебно.
РЕШЕНО:
1) Да се соопшти погоре наведената одлука на Митрополит Кипријан и Епископ Фотиј.
2) Да се информираат нашето свештенство и верници за одлуката на Советот преку објавување во црковни публикации [34].
Така, со Божја промисла, односот со грчката, романската и бугарската Старокалендарска Православна Црква повторно беше регулиран и воспоставено е целосно евхаристиско заедништво.
Во 1996 година, братската врска со грчката старокалендарска Црква тука во САД уште повеќе се зајакна кога Архиепископот Хризостом од Етна и Епископот Авксентиј од Фотики беа поканети да сослужуваат со отец Гаврил (Чемодаков), сега Архиепископ Гаврил од Монтреал, на денот на неговото ракополагање. Како што е запишано во списанието на Центарот за традиционално православно истражување, „Православна Традиција“, „со благослов на Митрополит Кипријан, Архиепископ Хризостом од Етна и неговиот помошник, Епископот Авксентиј од Фотики, отпатуваа во манастирот Света Троица во Џорданвил, Њујорк, за да учествуваат во ракополагањето на Епископ Гаврил од Бризбејн, кој ќе служи како помошник на Архиепископ Иларион од Сиднеј, неодамна назначен од Руската Православна Црква надвор Задгранична да управува со нејзините парохии и манастирски заедници во Австралија и Нов Зеланд. Архиепископот Хризостом и Епископот Ауксентиј беа поканети да учествуваат во ракополагањето од Митрополит Виталиј и Архиепископите Лавр и Иларион. Неговата Преосвештенство, Архиепископот Антониј од Сан Франциско и Западна Америка, исто така учествуваше во трогателната и убава церемонија“ [35].
Признание на заеднички светител на Старокалендарската Црква
Во сабота и недела на 13 и 14 јуни 1999 година, „Романската Старокалендарска Црква го прослави својот основач Митрополит Гликериј (†1985) кој се бореше против новиот календар и политичкиот екуменизам на Романската Патријаршија. Прославата на овој современ маченик и исповедник на верата, чијашто неверојатна духовна присутност (да не споменуваме за многуте чуда што го опкружуваа уште пред неговата смрт) му го донесе угледот на Свети Серафим за романските старокалендарци, се одржа во манастирот на Преображение во Слатиора, Молдавија, каде што верници и свештенство од целиот свет - од Грција, Франција, Италија, Шведска, Соединетите Американски Држави, Грузија, Ерусалим, Бугарија, Австралија, Австрија и Африка - се собраа за трогателните церемонии“ [36].
Ова издание на Православен живот, официјална публикација на братството на Свети Јов Почаевски во манастирот Света Троица во Џорданвил, Њујорк, беше објавено во 1999 година во чест на новоканонизираниот светител на романската Старокалендарска Православна Црква, свети Гликериј. Тој е сличен на светителите на Руската Православна Црква Задгранична, како што е Свети Филарет од Њујорк, кои се спротивставуваа на модернизмот што се пробиваше во Православната Црква насекаде и кои се бореа против ереста на екуменизмот што официјално беше анатемисана во 1983 година од Светиот Синод на Руската Православна Црква Задгранична. Овој прославен светител на романската Старокалендарска Православна Црква до ден денес се смета за Богосоздаден светител од Руската Православна Црква Задгранична, Црквата на Вистинските Православни Христијани на Грција и Старокалендарската Православна Црква на Бугарија.
Крајот на патот: трагичен раскин на евхаристиско заедништво
Во доцните 1990-ти и раните 2000-ти години, Синодот на Руската Православна Црква Задгранична беше во дијалог со Московска Патријаршија за повторно обединување на двете руски јурисдикции по осумдесет години разделба. Овој дијалог и на крајот изненадното обединување со Московска Патријаршија не беше добро прифатено од сите во Руската Православна Црква Задгранична. Грижите дека Московска Патријаршија сè уште е членка на Светскиот совет на цркви, сè уште активно учествува во екуменистичкото движење (што РПЦЗ под Синодот на свети Филарет од Њујорк официјално го анатемиса) и прашањето на сергијанството (за кој Московска Патријаршија никогаш официјално не се покаја) за многумина беа важни.
Ова стана проблем помеѓу старокалендарските сестрински Цркви кои беа во целосно евхаристиско и молитвено заедништво со рускиот Синод. Повторното обединување на рускиот Синод со јурисдикција која претставуваше сè против што се спротивставуваа беше „таблета“ која не можеше да се проголта. Како што се приближуваше 2007 година, многу писма беа разменети меѓу сите вклучени Синоди. „Протоиереј Александар Лебедев со митра беше испратен во Романија и Бугарија за официјални посети со водачите на романската и бугарската Старокалендарска Црква […] Отец Александар го прочита писмото адресирано до Неговото Високопреосвештенство од Синодот на епископите на Руската Православна Црква Задгранична и потпишано од Неговото Високопреосвештенство Митрополит Лавр, и го слушна неговиот одговор, кој го изрази мислењето на Старокалендарската Романска Црква. […] Отец Александар, исто така, беше во можност да присуствува на божествените служби во манастирот во епископската резиденција, како и во големата старокалендарска катедрала во Софија“, и потоа се врати назад во Соединетите Држави [37].
Во последното писмо од митрополитот Кипријан од Црквата на Вистинските Православни Христијани на Грција до Светиот Синод на Руската Православна Црква Задгранична, тој во последниот параграф пишува:
„Со неизречена тага, но и со надеж дека благодатта на Мајката Божја, преку застапништвата на Свети Јован Максимович (Шангајски и Сан Франциски), најсветиот Митрополит Филарет и сите руски Новомаченици, повторно ќе ја разбуди вашата патристичка ревност, за да може вашиот Свет Синод повторно да се покаже како ценета сила, тврдина и утврден град, и штит и оклоп на православието во нашите навистина апокалиптични времиња, остануваме, како најмалите меѓу православните иерарси,
† Митрополит Кипријан од Оропос и Фили,
Претседател на Светиот Синод во Отпор“ [38].
Во две последни писма до поглаварите на старокалендарските Православни Цркви на Романија и Бугарија по обединувањето со Московска Патријаршија, Митрополит Лавр им се обраќа како на браќа православни христијански иерарси, велејќи: „Побаравме од вашата благодат да се пристапи кон процесот на помирување со Руската Црква со разбирање и признание дека ова е внатрешно прашање на Руската Црква. Нашите искрени убедувања нè водат до тоа дека процесот на препород на црквата во нашата многу страдална татковина по падот на безбожниот режим е толку цврсто вкоренет и широк, по Божја милост, што не можеме да останеме на страна, туку мораме да се приклучиме кон него. Немаме намера да го напуштиме нашето исповедање на вистинското православие пред светот, и ќе продолжиме да го осудуваме и деструктивниот екуменизам и модернизам“, и со ова заврши патот и повторно беше создаден уште една трагична поделба на православните христијани [39], [40].
Заклучок
Како што можеме да видеме, историскиот однос меѓу Руската Православна Црква Задгранична и старокалендарските Цркви на Грција, Бугарија и Романија не беше едноставен. Историјата се протега на повеќе од осумдесет години и е обвиена со нејаснотии, пристрасност од повеќе страни, негодување, гнев, непријателство, грешни страсти, различни перспективи за главни теолошки и црковно-правни прашања, јазични бариери, закопани документи кои биле намерно скриени или случајно изгубени, и историја која била заборавена од луѓето во Црквата кои со текот на еден век станале повеќе аисториски. Сепак, она што е јасно поставено од Светиот Синод на Руската Православна Црква Задгранична е дека овие православни христијани во старокалендарските јурисдикции со кои нашите светители стоеја на светата трпеза и ја делеа најсветата тајна, се токму тоа — православни христијани. Да се фрлаат обвинувања дека се расколници или еретици е спротивно на она што го поставија нашите црковни отци од Светиот Синод на Руската Православна Црква Задгранична, и треба да се стремиме, по примерот на нашите претци, кон единство и мир во нашиот Христос Господ.
Посебна Благодарност
Благодарам на моите пријатели од ИПЦ и РПЦЗ кои ми го овозможија своето длабоко знаење за оваа тема и пристап до нивните непроценливи историски архиви, што овозможи овој текст да биде напишан.
Автор: Иподиакон Нектариј
Извор: OrthodoxTraditionalist
Референци
[1]. Д-р Глорија Марк. „Зборуваме за Психологија: Зошто нашето внимание е намалено, со Глорија Марк, доктор по филозофија.“ Американска психолошка асоцијација. Пристапено на 16 јуни, 2023.
https://www.apa.org/news/podcasts/speaking-of-psychology/attention-spans
[2]. Митрополит Димитриј од Америка. „Прашања за ИПЦ до Митрополит Димитриј - Светлината на РПЦЗ.“ Православна Традиција - YouTube канал. Пристапено на 16 јуни, 2023.
https://www.youtube.com/watch?v=JaQeq4VVtzM
[3]. Митрополит Филарет од Њујорк, „За Новомачениците и безблагодатноста на Советската Лажна Црква,“ околу 1964-1985, Руска Православна Црква Задгранична, Аудио Снимка, 23:29, од Приватната Библиотека на Иподиакон Нектариј Харисон, М.А.
„Но еве на што сакам да ви го насочам вниманието, нешто на што многу луѓе воопшто не размислуваат. Отец Архимандрит Константин, многумина од вас веројатно го познаваат, починатиот уредник на списанието „Православна Русија“, е длабоко христијански настроен ум. Тој го сметаше за најстрашно од сите „достигнувања“ на комунистите тоа што комунизмот создаде своја лажна црква, советската, која им ја понуди на несреќните луѓе наместо вистинската Црква, која замина во катакомби и исчезна од површината. Немојте да мислите дека претерувам или дека Отец Константин претеруваше. Еднаш постоеше Се-Рускo Црковнo Собрание, во 1918 година. На тoa Собрание, целата Се-Руска Црква, предводена од својот Првосвештеник Патријарх Тихон, ги анатемиса (одлучи од Црквата) и самите непријатели на Бога и сите оние кои би соработувале со нив.“
[4]. Централна Разузнавачка Агенција (CIA), „Религија,“ во American Society of Civil Engineers & R.I. Society of Professional Engineers Inc, пристапено на 7 август, 2023,
https://www.cia.gov/readingroom/docs/NEW%20ENGLAND%20THE%20CRADLE%20OF%5B15877520%5D.pdf
„Советите брзо сфатија дека не можат да ризикуваат да ги држат црквите затворени и затоа поставија марионетска црква со марионетски патријарх. Ова, се разбира, не ја задоволи Руската Православна Црква и религијата замина во илегала. Знам за постоењето на илјадници таканаречени катакомбни заедници на тајни места во Русија. Во овие подземни цркви народот држи богослужби, му се поклонува на Бога и тајно предава теологија, и обучува мисионери за православното христијанство.“
[5]. Светата Православна Црква во Северна Америка, Борбата Против Екуменизмот: Историјата на Вистинската Православна Црква на Грција од 1924-1994 (Бостон: Манастир Преображение, 1998), 23.
[6]. Ibid., 40-41.
[7]. „Новиот Сион во Вавилон: Православната Црква во дваесеттиот век (Дел III),“ д-р Владимир Мос, доктор по филозофија, пристапено на 27 јуни, 2023,
https://www.academia.edu/10287412/NEW_ZION_IN_BABYLON_PART_3_1925_1941_
[8]. Николаос Манис, Еклисиологијата на Митрополит Хризостом: Презентација на Еклисиолошките Позиции на Поранешниот Флорински Исповедник, Хризостом (Кавуридос) (†1955) во Форма на Прашање (Атина: Вистински Православни Христијани на Грција, 2012), 7-8.
[9]. „Писмо Бр. 98. До Иеросхимонах Теодосиј од Света Гора,“ Азбука веры, пристапено на 28 јуни, 2023,
https://azbyka.ru/otechnik/Antonij_Hrapovickij/pisma/#0_100
[10]. Ова се однесува на планираниот идни вселенски собор што никогаш не се оствари.
[11]. „Писмо Бр. 99. До Иеросхимонах Теодосиј,“ Азбука веры, пристапено на 28 јуни, 2023,
https://azbyka.ru/otechnik/Antonij_Hrapovickij/pisma/#0_101
[12]. „Новиот Сион во Вавилон: Православната Црква во дваесеттиот век (Дел III),“ д-р Владимир Мос, доктор по филозофија, пристапено на 27 јуни, 2023,
https://www.academia.edu/10287412/NEW_ZION_IN_BABYLON_PART_3_1925_1941_
[13]. „Развојот на ставот на Руската Православна Црква Надвор од Русија кон другите локални православни цркви и не-православни христијани,“ Истражувања на РПЦЗ: Историски Истражувања на Руската Црква Надвор од Русија, пристапено на 28 јуни, 2023,
[14]. Михаил Родзијанко, Расофор-Монах Всеволод, Вистината за Руската Црква Надвор од Русија (Џорданвил: Печатница на Св. Јов Почаевски - Манастир на Света Троица, 2002), 51.
[15]. „Дебатата во РПЦЗ на Соборот на Епископите во 1959 година за ракополагање епископи за грчките старокалендарци - Протокол #15,“ Руска Православна Црква Надвор од Русија, пристапено на 29 јуни, 2023,
http://sinod.ruschurchabroad.org/Arh%20Sobor%201959%20Prot10-16.htm
[16]. Ibid.
[17]. „Дискусија за ракополагањето на грчките старокалендарски епископи од архиепископот Леонтиј за време на средбата на Соборот на Епископите на РПЦЗ во 1962 година. Протокол #24, 13/26 ноември, 1962,“ Руска Православна Црква Надвор од Русија, пристапено на 29 јуни, 2023,
http://sinod.ruschurchabroad.org/Arh%20Sobor%201962%20Prot.htm
[18]. Ibid
[19]. Ibid
[20]. „Дискусија за ракополагањето на грчките старокалендарски епископи од архиепископот Леонтиј за време на средбата на Соборот на Епископите на РПЦЗ во 1962 година. Протокол #28, 17/30 ноември, 1962,“ Руска Православна Црква Надвор од Русија, пристапено на 29 јуни, 2023,
http://sinod.ruschurchabroad.org/Arh%20Sobor%201962%20Prot.htm
[21]. Ibid.
[22]. Ibid.
[23]. Ibid.
[24]. Манастир на Света Троица, „Интронизацијата на Митрополит Филарет,“ Православен Живот 87, бр. 3 (мај-јуни 1964), 6.
[25]. Свети Синод на Руската Православна Црква Задгранична, „До Најблажениот Авксентиј, Архиепископ на Вистинските Православни Христијани во Грција,“ Архив на Православната, пристапено на 29 јуни, 2023,
[26]. Анастасиј Хадсон, Митрополит Петар од Асторија: Микрокосмос на Движењето на Стариот Календар во Америка (Рестон: Анастасиј Хадсон, 2014), 44.
- [27]. Каноните на Светите и Општите Апостоли, „Канон I,“ во Никејски и Пост-Никејски Отци, Волумен 14, уреден од Филип Шаф и Хенри Вејс (Пибоди: Хендриксон Публикации, 1999), 594.
[28]. „Писмо од Протоиереј Григориј Грабе до г-дин В.М. Шалкрос, 7 ноември, 1973,“ Синод на Руската Православна Црква Надвор од Русија, пристапено на 30 јуни, 2023,
[29]. „Митрополитот Петар од Асторија: Неговиот живот и борба, Дел II,“ Грчки Православен Христијански Телевизиски Канал, пристапено на 30 јуни, 2023,
https://youtu.be/vLt7cY78eaM?t=2562
[30]. „Резолуција на РПЦЗ од 12/25 септември, 1974, за Новокалендарците,“ Руска Православна Црква Надвор од Русија, пристапено на 30 јуни, 2023,
https://www.theorthodoxarchive.org/post/rocor-resolution-september-12-25-1974
[31]. Анастасиј Хадсон, Митрополит Петар од Асторија: Микрокосмос на Движењето на Стариот Календар во Америка (Рестон: Анастасиј Хадсон, 2014), 66.
[32]. „Резолуција на Соборот на Епископите (бр. 3/50/86) од 31 мај, 1993,“ Руска Православна Црква Надвор од Русија, пристапено на 30 јуни, 2023,
[33]. „Извадок од Минутите на Соборот на Епископите на Руската Православна Црква Надвор од Русија, 28 јуни/11 јули, 1994,“ Руска Православна Црква Надвор од Русија, пристапено на 30 јуни,
[34]. Манастир на Света Троица, „Црквата на Стариот Календар на Грција,“ Православен Живот 44, бр. 4 (јули-август 1994), 46-50.
https://app.box.com/s/je2eoy6m2rzda65q1ool5zdr1vcd2l7b
[35]. Архимандрит Акакиј, „Ракополагање на нов епископ на РПЦЗ за Австралија,“ Православна Традиција, бр. 2 и 3 (1996): 73-74.
[36]. Архимандрит Лука (Мурианка), „Канонизацијата на Св. Гликериј од Романија,“ Православен Живот 49, бр. 4 (јули-август 1999), 2.
https://app.box.com/s/81gdt3nt88e268rf8z5409e77iicdnxb
[37]. „Претставник на Синодот на Епископите се среќава со водачите на романската и бугарската Старокалендарска Црква,“ Руска Православна Црква Задгранична, пристапено на 30 јуни, 2023,
https://www.synod.com/synod/eng2006/4enrombulgrep.html
[38]. „Протокол бр. 412. До Светиот Синод на Руската Православна Црква Надвор од Русија, преку Неговата Еминенција, Митрополитот Лавр, Њујорк, САД,“ Православна Црква на Стариот Календар на Грција: Свети Синод во Отпор, пристапено на 30 јуни, 2023,
https://www.imoph.org/Administration_en/E1a4009Syn412Eng.pdf
[39]. „Синодот на Епископите испраќа писмо до Епископ Фотиј од бугарската Старокалендарска Црква,“ Руска Православна Црква Надвор од Русија, пристапено на 30 јуни, 2023,
https://www.russianorthodoxchurch.ws/synod/eng2007/7enposlphotii.html
[40]. „Синодот на Епископите испраќа писмо до Митрополит Власие од романската Старокалендарска Црква,“ Руска Православна Црква Надвор од Русија, пристапено на 30 јуни, 2023,
https://www.russianorthodoxchurch.ws/synod/eng2007/7enposlvlasie.html
